Onderwijs voor nieuwkomers in Nederland

De Wet TNV: Onderwijs voor iedere nieuwkomer

De Wet TNV is ontwikkeld om ervoor te zorgen dat nieuwkomerskinderen binnen drie maanden na aankomst onderwijs kunnen volgen, zelfs in situaties waarin de reguliere capaciteit onvoldoende is.

Kernpunten van de Wet TNV:

• Samenwerking tussen gemeenten en scholen: Gemeenten en schoolbesturen hebben een overlegplicht om samen te zorgen voor passend onderwijsaanbod. Uit evaluaties blijkt dat 85% van de gemeenten deze verantwoordelijkheid kent, maar dat vooral kleinere gemeenten en schoolbesturen nog moeite hebben met de uitvoering.
• Tijdelijke Nieuwkomersvoorzieningen (TNV's): Wanneer reguliere oplossingen tekortschieten, kunnen tijdelijke voorzieningen worden opgezet. Tot nu toe zijn vijf TNV's gerealiseerd, maar het tekort aan personeel en geschikte gebouwen blijft een obstakel.
• Ministeriële Bevoegdheid: In gevallen waarin gemeenten geen passende oplossing bieden, kan de minister een TNV verplichten. Deze bevoegdheid is echter nog niet gebruikt.

Hoewel de wet voorziet in acute oplossingen, is blijvende aandacht nodig om deze voorzieningen verder te optimaliseren.

Ervaringen met de opvang van Oekraïense leerlingen

De Tijdelijke Onderwijsvoorzieningen (TOV's) werden in het leven geroepen om de grote instroom van Oekraïense kinderen op te vangen na de oorlog in hun thuisland. Sinds augustus 2024 zijn deze voorzieningen stopgezet en zijn leerlingen doorgestroomd naar reguliere scholen of nieuwkomersvoorzieningen. Dit overgangsproces brengt belangrijke lessen aan het licht.

Uitdagingen en inzichten:

• Van tijdelijke naar reguliere oplossingen: Ongeveer een derde van de TOV's is omgezet naar reguliere nieuwkomersvoorzieningen, terwijl een kwart is geïntegreerd in reguliere scholen. Het vinden van geschikt personeel, vooral Oekraïense docenten, bleek uitdagend door taal- en certificeringseisen.
• Taal als sleutel tot succes: Veel Oekraïense leerlingen hebben extra taalonderwijs nodig om hun potentieel te benutten in het reguliere onderwijs. Zonder dit risicoeren zij op een lager onderwijsniveau te worden geplaatst.
• Expertise en begeleiding: Scholen kampen met een gebrek aan kennis over Nederlands als tweede taal (NT2) en traumaverwerking. Hier is extra ondersteuning nodig, bijvoorbeeld door Oekraïense professionals in te zetten.
• Toegang tot vervolgonderwijs: Financiële en taalkundige barrières beperken de toegang van Oekraïense leerlingen tot hoger onderwijs. Ouders missen vaak de juiste informatie over het Nederlandse onderwijssysteem.

Een toekomstgerichte aanpak

De ervaringen met zowel de Wet TNV als de TOV's onderstrepen de noodzaak van een langetermijnstrategie voor het onderwijs aan nieuwkomers.

Aanbevolen stappen:

1. Investeren in taalonderwijs: Nederlands als tweede taal (NT2) is essentieel om de overgang naar regulier onderwijs soepel te laten verlopen.
2. Meer ondersteuning voor scholen: Scholen hebben baat bij extra expertise op het gebied van NT2 en het omgaan met trauma’s.
3. Flexibiliteit in onderwijsroutes: Voor oudere nieuwkomers zijn trajecten met tweetalig onderwijs of een focus op werk en stages noodzakelijk.
4. Heldere communicatie met ouders: Ouders en leerlingen moeten beter geïnformeerd worden over hun rechten en mogelijkheden binnen het onderwijs.

Met een combinatie van tijdelijke oplossingen en een duurzame visie kan Nederland nieuwkomers niet alleen opvangen, maar ook een solide basis bieden voor hun toekomst. Het is een gedeelde verantwoordelijkheid van gemeenten, scholen en de overheid om deze ambitie waar te maken.

Wil je meer lezen over de wet Tijdelijke Nieuwkomersvoorzieningen (TNV) en de Tijdelijke Onderwijsvoorzieningen (TOV)? Lees dan de onderstaande rapporten.

Van tijdelijke opvang naar duurzame deelname.

Tussenrapportage evaluatie tijdelijke Wet Tijdelijke Nieuwkomersvoorziening